Тэкставасць як лінгвістычная прымета афарыстычных адзінак

Abstract

Разглядаецца тэкставы характар афарыстычных адзінак на матэрыяле беларускай і рускай, а таксама польскай і англійскай моў. Здольнасць афарызма стварацца, існаваць і ўжывацца ў маўленні ў выглядзе асобнага (самастойнага) тэксту кваліфікавана як яго катэгарыяльная якасць – тэкставасць. Тэкставасць з’яўляецца факультатыўнай прыметай і не адносіцца да катэгарыяльна значных (вызначальных) прымет афарызма як лінгвістычнай адзінкі, аднак набывае ў ім адметны характар. Устаноўлена, што тэкставасць афарызма мае дзве ступені праяўлення – абсалютную (асобны тэкст) і адносную (тэкст у тэксце). Найбольш прадуктыўнай формай існавання і ўжывання афарызма з’яўляецца «тэкст у тэксце». Прэцэдэнтныя афарызмы здольны ўжывацца як тэкст у тэксце ў імпліцытным выглядзе. Аказіянальныя афарызмы здольны вылучацца з аўтарскага маўлення ў выглядзе асобнага тэксту, аднак іх першапачатковы змест не абавязкова захоўваецца, а іх форма можа набываць варыятыўнасць.The article deals with the textual character of aphoristic units on the material of Belarusian and Russian, as well as Polish and English. The ability of an aphorism to be created, to exist and be used in speech in the form of a separate (independent) text is qualified as its categorical quality – textuality. Textuality is an optional feature and does not refer to categorically significant (defining) signs of aphorism as a linguistic unit, but it acquires a distinctive character.It is established that the textuality of aphorism has two degrees of manifestation – absolute (separate text) and relative (text in text). The most productive form of existence and application of aphorism is the «text in text». Precedent aphorisms can be used as text in text in implicit manner. Occasional aphorisms are able to stand out from the author's speech in the form of a separate text, but their original content is not necessarily preserved, and their form may become varied.