«Віленскае пытанне» ў Маскоўскім 1920 г. і Рыжскім 1921 г. дагаворах у кантэксце фарміравання Версальскай сістэмы міжнародных адносін

Abstract

Разгледжаны палажэнні савецка-літоўскага Маскоўскага 1920 г. і савецка-польскага Рыжскага 1921 г. дагавораў, якія датычыліся «віленскага пытання». Гэтыя палажэнні разглядаюцца ў кантэксце фарміравання Версальскай сістэмы міжнародных адносін на яе ўсходнееўрапейскай перыферыі. Паказана, што ў Маскоўскім і Рыжскім дагаворах былі закладзены глыбокія супярэчнасці пры вырашэнні пытання аб прыналежнасці Вільні і часткі беларускіх паўночна-заходніх тэрыторый. Разуменне ўладамі Польшчы таго, што Літва будзе шукаць падтрымкі Савецкай Расіі ў вырашэнні «віленскага пытання», адбілася на вызначэнні лініі мяжы ў адпаведнасці з Рыжскім дагаворам на яе паўночным участку. Наяўнасць «віленскага канфлікту» паміж Польшчай і Літвой аслабляла ўстойлівасць Версальскай сістэмы ў Цэнтральна-Усходняй Еўропе. Па-першае, Савецкая Расія імкнулася выкарыстаць «віленскі канфлікт» у сваѐй антыверсальскай палітыцы. Па-другое, вядучыя краіны Захаду, якія складалі ядро Версальскай сістэмы, так і не змаглі дабіцца вырашэння «віленскага пытання» ў адпаведнасці з іх бачаннем. = The article examines the provisions of the Soviet-Lithuanian Moscow Treaty of 1920 and the SovietPolish Riga Treaty of 1921, which dealt with the Vilna issue. These provisions are characterized in the context of the formation of the Versailles system of international relations on its Eastern European periphery. It is indicated that the Moscow and Riga treaties contained deep contradictions in resolving the issue of ownership of Vilna and part of the Belarusian northwestern territories. The understanding by the Polish ruling circles that Lithuania would seek the support of Soviet Russia in resolving the Vilna issue was reflected in the passage of the border line in accordance with the Riga Treaty in its northern section. The presence of the Vilna conflict between Poland and Lithuania weakened the stability of the Versailles system in Central and Eastern Europe. First, Soviet Russia sought to use the Vilna conflict in its anti-universal policy. Secondly, the leading countries of the West, which formed the core of the Versailles system, have not been able to achieve a solution to the Vilna issue in accordance with their vision.